Polski Ośrodek Kulturalno-Oświatowy filia Óhegy oraz Samorząd Polski na Kőbányi 10 listopada 2019 r. w 101 rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości zorganizował w Domu Polskim wystawę fotograficzną Piotra Jantosa „Kobiety w drodze do niepodległości”.
Ekspozycja prezentuje fotograficzne kadry pochodzące z wyjątkowego obiektu. Jest nim oryginalny, wielostronicowy, dwustronnie zapisany Pamiętnik legionowy z czasu Wielkiej Wojny, którego właścicielką była Izabela z Rakowiczów-Drobnikowa (1892–1963). Pochodząca z Poznania, z serca Wielkopolski młoda dziewczyna, w okresie I wojny światowej pracowała przez cztery lata jako pielęgniarka, sanitariuszka-ochotniczka w szpitalu wojskowym w Krakowie.
Powstanie Legionów Polskich i ich dwuletnią kampanię wojenną po dziś dzień otacza niezwykle oryginalna i twórczo kreowana legenda. Przybliża i przypomina coraz to nowym pokoleniom, żywą łączność Legionów z tradycją dawnych wojsk polskich i narodowych powstań. Utożsamia ponadto ideę nieprzerwanej tradycji walk o niepodległość Ojczyzny, której spadkobiercami i kontynuatorami stały się Legiony Polskie. Strzeleckie oddziały pod wodzą brygadiera i naczelnika Józefa Piłsudskiego chwyciły za broń, wytrąconą z rąk ojców i dziadów – aby kontynuować patriotyczne ideały zakorzenione w postawach obywatelskiej powinności. Wpisywały się one w chwalebny ciąg tradycji narodowo-wyzwoleńczych oręża polskiego.
Militarny aspekt walki, związanej z kontynuacją powstańczego zrywu w zniewolonej przez trzech zaborców na 123 lata Ojczyźnie, zaczął być silnie eksponowany niemal od początku Wielkiej Wojny w sztuce, poezji, publicystyce propagandowej, patriotycznej biżuterii. W oddziałach Piłsudskiego nawiązania do tradycji dawnego wojska polskiego pojawiły się niejako „automatycznie” w umundurowaniu – skromny, szary mundur, chłopska czapka „maciejówka” z orzełkiem legionowym, dystynkcje oficerskie w postaci wężyków na kołnierzach, gardy do szabli i temblaki ozdobione białym orłem na amarantowym tle – jak również w odrębnym od regulaminu armii austro-węgierskiej obyczaju wojskowym.
Opowieść o Legionach Polskich zawarta w wyjątkowej wartości dokumentalnej Pamiętniku Izabeli z Rakowiczów-Drobnikowej, składa się z oryginalnych wpisów w postaci cytatów m.i z literatury pięknej. Często są one sygnowane autografem podpisu, datowane. Wpisów dokonywali przebywający w szpitalu ranni legioniści, goście wizytujący ozdrowieńców, żołnierze odwiedzający kompanów legionowych. Nie brak również wpisów tak ważnych osobistości tego czasu, jak: ks. kard. August Hlond, Józef Piłsudski czy książę Karol Stefan Habsburg z Żywca.
W Pamiętniku zachowały się historyczne fotografie, m.in. z podobizną jego właścicielki. Szczególnie wzrusza widok Izabeli wśród internowanych legionistów. Nie brak też zdjęć bohaterki Pamiętnika w solowym wydaniu, wśród rannych żołnierzy i ozdrowieńców, którym niosła samarytańską pomoc.
Opracowała Małgorzata Soboltynski na podstawie art. Bożeny Weber
Pamiętnik, z którego pochodzą fotogramy, znajduje się w kolekcji prywatnej w Wiedniu. Za jego udostępnienie Autorzy składają serdeczne podziękowanie Pani Danucie Nemling córce Izabeli z Rakowiczów Drobnik.